به گزارش تابناک مازندران از خبر مازندران ، مسعود مولانا، کنشگر محیط‌زیست و منابع طبیعی و حنیف رضا گلزار، کنشگر محیط‌زیست و منابع طبیعی و کارشناس ارشد خاک و اب نوشتند:
تا سال ۵۷ در مجموع ۱۹ سد به گنجایش کل کمی بیشتر از ۱۳ میلیارد متر مکعب و توان تنظیم آب سالانه کمی بیشتر از ۱۴ میلیارد متر مکعب در ایران ساخته شده بود.
۹ عدد ازاین سدها دارای تاسیسات برق آبی بودند که سالانه ۲۸۳۶ مگاوات برق آبی تولید می کردند.
مجموع سدهای ساخته شده در ایران تا کنون شامل :
۶۴۸ سد در دست بهره برداری، ۱۴۶ سد در حال ساخت، ۵۳۷ سد در حال مطالعه می باشد
و حجم مفید مخازن سدهای در حال بهره برداری کمی بیشتر از ۵۱ میلیارد متر مکعب است .
جمعیت ایران نسبت به سال ۵۷ دو و نیم برابر شده اما حجم مخازن حدود ۴ برابر و تعداد سدهای ساخته شده بیش از ۳۰ برابر !
چرا حجم مخازن ۴ برابر اما تعداد سدها ۳۰ برابر شده است؟ چرا این همه سدهای کوچک ساخته ایم ؟!
برای آنکه بجای مدیریت یکپارچه و هماهنگ حوزه های آبخیز، با اراده مقامات محلی و همراهی وزارت نیرو و تامین منافع کوتاه مدت اقتصادی و نیاز نمایندگان مجلس و شوراها به رای جوامع محلی، دائما در حال ساخت سدهای کوچک بوده ایم بدون آنکه اصلا نیازی اساسی برای آنها وجود داشته باشد، چرا که اکثر این سدها با فاصله بسیار کم از یکدیگر ساخته شده و عموما کمتر از ۵۰ در صد ظرفیت خود آب داشته اند !
به عنوان نمونه، تعداد سد های ساخته شده در شمال کشور تا سال ۵۷ ۱۳ تنها دو مورد با حجم مفید مخزن حدود یک میلیارد و سیصد میلیون متر مکعب بوده ، اما هم اکنون تعداد سدهای سه استان شمالی، ۲۶ سد ساخته و بهره برداری شده با حجم مفید مخزن کمتر از دو میلیارد متر مکعب و ۲۸ سد کوچک در حال ساخت یا در دست مطالعه است.
مشتی نمونه ی خروار !
سد سازی ها به چهار دلیل اساسی صورت گرفته است :
۱- تامین آب شرب
۲- تامین آب کشاورزی
۳- جلوگیری از سیلاب
۴- تولید برق آبی
بر اساس آمار نهادهای دولتی، در هر چهار زمینه، سد سازی با شکست کامل مواجه شده است .
ایران تنها کشوری در جهان است که علاوه بر کل آبهای تجدید پذیر در دسترس - حدود ۹۰ میلیارد متر مکعب در سالهای خشک اخیر- حدود ۷ میلیارد متر مکعب دیگر هم از ذخیره های آب زیر زمینی خود را مصرف میکند، یعنی حدود ۱۱۰ در صد !
این عدد در کشورهای دیگر بین حداقل ۲۵ تا حداکثر ۵۰ در صد است !
ایران تنها کشور در جهان است که حدود ۹۰ در صد از آبهای در دسترس خود را صرف کشاورزی می کند و تنها حدود ۳ درصد آن صرف صنعت می شود، این رقم در کشورهای دیگر بین ۴۵ تا ۷۰ درصد در کشاورزی و حدود ۲۰ تا ۴۵ درصد در صنعت است .
به هر میزان که کشوری پیشرفته تر باشد، نسبت آب مصرفی در کشاورزی و صنعت متعادل تر است .
راندمان مفید مصرف آب در کشاورزی ایران، حداکثر حدود ۴۰ در صد و متوسط جهانی آن حدود ۶۵ درصد است .
کشاورزی با ۹۰ در صد مصرف آب، سهم آن در اشتغال حدود ۱۸ در صد و در تولید ناخالص داخلی حدود ۱۱ درصد است، سهم صنعت اما با ۳ درصد مصرف آب در تولید ناخالص داخلی حدود ۳۰ درصد است .
ساختار کشاورزی ایران حداقل از منظر میزان مصرف آب، راندمان مفید آبی و نقش آن در رشد اقتصاد، به بن بست کامل رسیده است، اما سیاست گذاران آینده ایران هم چنان حول محوریت و توسعه کشاورزی و البته گسترش سد سازی اصرار دارند !
تعداد سیل های ایران در دهه ۳۰ تا ۴۰، حدود ۱۷۹ مورد بوده است، این رقم در فاصله سالهای ۸۰ تا ۹۰ به حدود ۱۵۸۰ مورد، یعنی تعداد سیل ها تقریبا ۹ برابر شده و از نظر خسارات مالی و جانی هم بسی بیش تر از رقم افزایش داشته است .
چرا با آنکه سد سازی ۳۰ برابر شده اما سیل ها ۹ برابر افزایش یافته و سدها مانع سیلابهای ویرانگر نشده اند ؟!
با آنکه از پس, این همه تجربه های تلخ و ویران سازی سرزمین و اتلاف منابع مالی کشور و ایجاد یا تشدید منازعات منطقه ای بر سر آب، اجماع عمومی کارشناسان منابع طبیعی و محیط زیست کشور بر بهره گیری و اولویت آبخیزداری و آبخوان داری, طبیعت محور است - که هزینه هایش بسیار کمتر از سد سازی است - اما شوربختانه همچنان این اسب سرکش و افسار گسیخته سد سازی ست که می تازد ؟!
پوپو‌لیسم در عرف رایج به رفتاری گفته می شود که اساس آن در ظاهر تامین منافع کوتاه مدت مردم است اما در واقع سیاستی است فریبکارانه که نتیجه آن نابود کردن منابع و زایل کردن منافع دراز مدت مردم، کشور و تمدن سرزمین است !
حال با این آمارها و عمل ها، آیا هیچ تردیدی در هم پوشانی و هم راستایی مدیریت آبی کشور در چهار دهه گذشته با سیاست های « پوپولیستی » وجود دارد ؟!