از همین روی، «اکونومیک تایمز» نگاهی به چهار زمینه متفاوت در توافق هسته‌ای ایران و دستاوردهای طرف ایرانی و آمریکایی در آن داشته که می‌تواند جالب توجه باشد.
در زمینه برنامه هسته ای ایران
اما این مذاکرات برای ایران، دستاورد بزرگی داشت و آن مطرح شدن ایران به عنوان یک قدرت بین المللی بود و بسیاری از محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران قرار است در یک دهه آینده به تدریج برطرف شوند.
برنده: این توافق در این زمینه، یک پیروزی استراتژیک و بزرگ برای آمریکا و دولت اوباما بود.
تسلیحات موشکی و سایر تسلیحات متعارف
مقامات
آمریکایی پس از نهایی شدن توافق، سخن از دو امتیاز لحظه آخری در این
مذاکرات به میان آوردند: تمدید طولانی مدت تحریم‌های سازمان ملل در مورد
برنامه‌های موشکی ایران تا هشت سال و ممنوعیت نقل و انتقال تسلیحات توسط
ایران تا پنج سال. اما ایران به سرعت جواب آمریکایی‌ها را در این دو زمینه
گفت و اغراق گویی آن‌ها را نشان داد. تداوم برنامه‌های موشکی ایران با
اهداف نظامی ـ که البته با کارشکنی‌های برخی همسایگان جنوبی ایران و به
ویژه رژیم اسرائیل همراه بود ـ ایالات متحده را مجبور به تلاش‌هایی نا‌کام
برای محدود سازی این برنامه‌ها کرد؛ تلاش‌هایی که برخی تحریم‌های یکجانبه
را نیز مطرح می‌کرد، ولی هر بار که طرح این گونه مسائل از سوی آمریکا در
شورای امنیت سازمان ملل صورت گرفت، اعضای شورا بر سر موضوع تحریم و محدود
سازی ایران دو دستگی داشتند و از هر گونه اقدام بین المللی در این رابطه سر
باز زدند.
برنده: ایران
در زمینه تحریم های بین المللی
رفع تحریم‌ها
از قبل توافق هسته‌ای برای ایران اهمیت بسزایی داشت و تلاش‌های ایران در
مذاکرات همواره بر این بود که برداشته شدن تحریم‌ها، بخش جدایی ناپذیری از
اصل مذاکرات باشد. آمریکا و سایر طرف‌های مذاکره نیز با این موضوع موافقت
کردند؛ اما بر خلاف طراحی صورت گرفته در توافق، در عمل آنچه بایست پیاده
سازی نشد. در حالی که عملا سد قانونی مقابل نهادهای مالی و شرکت‌های بین
المللی برای تجارت و تبادل با ایران وجود ندارد، هنوز بسیاری از این
نهاد‌ها و شرکت‌ها، از ترس جریمه‌های ایالات متحده در برخورد با ایران
محتاط عمل می‌کنند. در حالی که ایران توانسته است، به بخشی از ۱۰۰ میلیارد
دلار دارایی بلوکه شده خود دسترسی پیدا کند، آمریکا اجازه انتقال بخشی از
آن را به داخل ایران داده است. این مسائل و مشکلات مالی و تجاری منجر به آن
شد که برخی مقامات ایرانی، به ضربه خوردن توافق هسته‌ای از این ماجرا
تهدید کرده و مقامات آمریکایی را مجبور به لابی برای سرمایه گذاری بیشتر در
ایران کنند. از سوی دیگر، تولید و فروش نفت ایران به تدریج رو به افزایش
گذاشته و به بیشترین میزان در پنج سال گذشته رسیده است.
برنده: در این زمینه به نظر می رسد ایالات متحده با توجه به آنکه هنوز بخش مهمی از تحریم ها در عمل برداشته نشده، برنده است، ولی این شرایط به تدریج در حال تغییر است.
در زمینه تأثیرات ژئوپلتیک
هر دو طرف
ایرانی و آمریکایی، انتظار اثرگذاری‌های گسترده در حوزه ژئوپلتیک بعد از
توافق هسته‌ای را داشتند؛ ایران توانست یک کرسی مهم در مذاکرات صلح سوریه
به دست آورد، در حالی که از حمایت‌های خود از دولت بشار اسد کوتاه نیامده
است. در عراق هر دو طرف از دخالت در مسیر یکدیگر کنار کشیده‌اند و در حالی
که ایران همچنان فشار خود را از زمین بر تروریست‌های داعش وارد می‌کند،
ایالات متحده رهبری ائتلاف برای حملات برق آسا بر این گروه از آسمان را بر
عهده دارد. در زمینه جنگ یمن هر دو طرف اذعان دارند، به دنبال صلحی هستند
که منافع ایران را در منطقه به شکل کلی تأمین کند. رئیس جمهور ایران حسن
روحانی و مقامات دیگر ایران به سادگی به آسیا و اروپا سفر می‌کنند و با
مشکلات دولت قبل از این جهت مواجه نیستند و وزیر امور خارجه ایران و
امریکا، ظریف و جان کری به شکلی مداوم بر سر مسائل مختلف منطقه‌ای و جهانی
با یکدیگر گفت وگو و دیدار می‌کنند.
برنده: در این زمینه، ایران به این دلیل که توانست انزوای بین المللی خود را بشکند، برنده اصلی است؛ هرچند ایالات متحده نیز با ایجاد واقعیت های جدید ژئوپلتیک توانسته به امتیازاتی دست پیدا کند.