به گزارش تابناک زنجان، آب مایه حیات است؛ همه ما بار‌ها و بار‌ها این جمله را شنیده‌ایم، جمله‌ای که گاهی فقط به شنیدن آن بسنده کرده و در مفهومش آنطور که باید و شاید دقت نکرده و به عمق مطلب پی نبرده‌ایم و گاهی حتی ساده از کنارش عبور کرده‌ایم. در سال‌های اخیر با تغییرات اقلیمی، شاهد کاهش حجم بارش‌ها در کشور بوده‌ایم، موضوعی که زنگ هشدار خشکسالی را به صدا درآورده است، خشکسالی رد پای خود را در همه حوزه‌های زندگی باقی خواهد گذاشت و تاثیر آن در سال‌های آینده، آشکارتر خواهد شد.
در سال‌های اخیر، اوضاع آب در کشور و استان زنجان، شرایط مطلوبی نداشته است، به طوری که در همه فصول سال بویژه در فصل گرما مکرر تاکید می‌شود سفره آب‌های زیرزمینی وضعیت مطلوبی ندارد که می‌تواند علاوه بر تاثیراتی که در حوزه کشاورزی، دامداری و صنعت باقی بگذارد، تامین آب شرب پایدار مردم را نیز با مشکل مواجه کند.
استان زنجان در حوزه آب و تنش‌های آبی، تافته جدا بافته از سایر نقاط دارای مشکلات آبی نیست؛ طبق اعلام‌ها، هشت شهر استان با مشکل تنش آبی مواجه‌اند. در همین رابطه، خبرنگار ایسنا با محمدعلی نادرخانی، مدیرعامل شرکت آبفای زنجان گفتگو کرد.
با توجه به کمبود آب درباره آخرین وضعیت استان زنجان در موضوع تنش آبی و آب شرب و تدابیری که برای مواجهه با بحران دارید توضیح دهید؟
شرکت آب و فاضلاب استان زنجان در دو بخش آب شرب شهری و روستایی به مردم خدمات ارائه می‌دهد. در بحث آب‌رسانی شهری به ۲۰ شهر، خدمات ارائه می‌شود و همکاران شبانه‌روزی در تلاش هستند که آب شرب مردم به‌صورت پایدار تامین شود.
طبق آمار، از ۲۰ شهر استان زنجان، هشت شهر مشکل آبی دارند. برای حل این تنش‌ها برنامه‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت داریم؛ برنامه‌های کوتاه‌مدت ۱ تا ۲ساله و برنامه‌های میان‌مدت ۳ تا ۵ ساله هستند. برنامه‌های بلندمدت عمدتاً دربرگیرنده تامین آب از سدهاست که این کار برعهده شرکت آب منطقه‌ای است و نباید از آن‌ها غفلت شود. برای تحقق این امر و جبران عقب‌ماندگی‌ها، ما در کنار این شرکت در تلاش برای محقق شدن این برنامه‌ها هستیم.
آخرین وضعیت شهر‌های استان در زمینه تنش آبی چگونه است؟
در رابطه با رفع مشکلات آبی در هشت شهر استان اقدامات خوبی از سال‌های گذشته آغاز شده که در شهر زنجان این اقدامات از سال ۱۴۰۱ آغاز شده است. در همین راستا، در فاز اول ۱۵ حلقه چاه اضطراری حفاری و وارد مدار بهره‌برداری شده است، همچنین در فاز دوم ۱۰ حلقه چاه در نظر گرفته شده که تاکنون شش حلقه از آن حفاری و چهار حلقه وارد مدار شده است. سرجمع ۲۵ حلقه چاه برای تامین آب شهر زنجان در نظر گرفته شده است که حفر این چاه‌ها به‌موقع برنامه‌ریزی و انجام شد تا مشکلی در تامین آب شهر زنجان ایجاد نشود.
برای حل مشکلات آب زنجان برنامه‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت را پیگیریم، اما برنامه‌های بلندمدت راهکار اساسی تامین آب شهر زنجان است که در برنامه‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت اتکا به سفره‌های زیرزمینی باید با احتیاط انجام شود؛ بنابراین این موضوع را مد نظر داریم تا سفره‌های آب زیرزمینی دچار مشکل نشود.
از آخرین وضعیت آب‌های زیرزمینی در زنجان چه خبر؟
طبق مطالعات قبلی، پیش‌بینی‌ها این بود که عمق سفره‌های آب زیرزمینی ۲۵۰ متر باشد، اما در مطالعات جدیدی که انجام شد نهایت عمق سفره ۲۰۰ متر است که ۲۰ متر آخر آنچنان لایه آبداری نیست و نهایت عمقی که قابل برداشت است ۳۰ متر است. این موضوع نگران‌کننده است و به همین علت، تاکید بر اجرای برنامه‌های بلندمدت داریم تا سفره‌های آب زیرزمینی حفظ شود.
علاوه بر بحث‌های تامین آب که در شهر زنجان انجام می‌شود، سیاست‌های شرکت آب و فاضلاب، اولویت مدیریت تقاضا بر مدیریت تامین است. مدیریت تقاضا به معنی اقداماتی است که با ذخیره‌ای که از آب موجود انجام می‌دهیم، می‌توانیم نیاز آبی جدید را تامین کنیم.
امسال میزان تولیدی که در استان اتفاق افتاد با وجود افزایش تقاضا نسبت به سال گذشته برابر بود و از محل مدیریت تقاضا، نیاز آب جدید جبران شد که این مدیریت در چند بخش انجام می‌شود که اولین موضوع، بحث زون‌بندی و مدیریت فشار است که کاهش هدررفت اتفاق می‌افتد.
مدیریت فشار آب هم باعث افزایش طول عمر شبکه می‌شود و هم در کاهش حوادث و اتفاقات نقش‌آفرین است و سبب می‌شود قطعی کم شود و مردم دچار مشکل نشوند که مدیریت فشار و زون‌بندی در تمام شهرها و روستاهای بزرگ به‌طور جدی آغاز شده و ادامه می‌دهیم و توفیقات مناسبی نیز حاصل شده است.
شهر‌های ابهر و خرمدره دومین و سومین شهر‌های مهم استان هستند که در این مناطق، بخشی از آب از طریق سد کینه‌ورس تامین می‌شود. سد کینه‌ورس وضعیت ذخیره مطلوبی ندارد و ورودی آن امسال مانند سد تهم کمترین حد بود. در شهر ابهر نیز اقدامات در زمینه مدیریت تامین و تقاضا آغاز شده است. در این راستا دو حلقه چاه حفار و وارد مدار شده است و یک حلقه چاه نیز حفاری و آماده تجهیز است. خط انتقال به طول ۲.۵ کیلومتر پیمانکار انتخاب شده و مشغول فعالیت است و دو حلقه چاه نیز همزمان در حال حفاری است.
در شمال شهر ابهر، علاوه بر حفر دو حلقه چاه، جمع‌آوری چاه‌های مرکز شهر انجام شد و پیش‌بینی می‌شود اقدامات تا آخر تیر ماه به پایان برسد. در جنوب شهر ابهر نیز دو چاه وارد مدار شد و یک چاه در حال حفاری است. امیداریم این حلقه چاه تا پایان خرداد وارد مدار شود تا در تابستان سال ۱۴۰۳ این منطقه تنش نداشته باشد. احداث مخازن نیز یکی از برنامه‌ها در شهر ابهر است.
در شهر خرمدره نیز قسمتی از تامین آب که از سد کینه‌ورس انجام می‌شود، وضعیت بسیار نامطلوب است؛ بنابراین برای اینکه مدیریت مناسبی در تامین آب شرب شهر خرمدره انجام دهیم، حفر دو چاه را در برنامه داریم که یکی از این چاه‌ها در حال تکمیل است تا بتوانیم مدیریت منابع آبی داشته باشیم.
با توجه به اینکه بحران آب فقط محدود به چند شهر نیست، آیا برای سایر شهر‌های استان نیز تمهیداتی اندیشیده‌اید؟
بعد از زنجان، ابهر و خرمدره، شهر قیدار چهارمین شهر دارای تنش آبی استان است که هم در بخش سرانه ذخیره مخزن و هم در بحث ظرفیت انتقال آب و تجهیزات پایین است. در راستای حل این مشکلات، یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها، احداث مخزن است که این برنامه شروع شده و اکنون یک مخزن ۵۰ مترمکعبی در حال ساخت است و در کنار آن، حفر یک حلقه چاه اضطرای برای جبران مصرف پیک در برنامه است.
در شهر قیدار، علاوه بر برنامه‌های کوتاه‌مدت تابستان، برنامه‌هایی برای چند سال آینده داریم تا بتوانیم آب شهر را تامین کنیم. علاوه بر این، چشم‌انداز بلندمدت تامین آب شهر قیدار از سد تالوار است که هنوز استارت آن نخورده است.
پنجمین شهر دارای تنش‌آبی استان، ماه‌نشان است که برنامه‌های تامین آب در این شهر انجام شده و پیش‌بینی‌ها این است که این برنامه‌ها تا ۲۰ روز آینده به سرانجام برسد تا به رفع تنش منجر شود.
علاوه بر این شهرها، در کرسف و سهرورد نیز برنامه‌ها آغاز شده است که امیدواریم بتوانیم این برنامه‌ها را به‌موقع انجام دهیم تا تنشی در تامین آب این شهرها اتفاق نیفتد. همچنین تامین آب شهر آب‌بر از چشمه آب کوثر انجام می‌شود که در آب‌بر اقدامات لازم را آغاز کرده‌ایم تا در صورت کاهش آب چشمه بتوانیم از منبع دیگر آب تامین کنیم.
آیا اقداماتی که آب و فاضلاب انجام می‌دهد به‌تن‌هایی برای تامین آب استان کافی است؟
در کنار اقداماتی که آب و فاضلاب برای تامین آب انجام می‌دهد، بخشی از مشارکت در تامین آب برعهده مردم است که باید مدیریت بهینه مصرف آب را در دستور کار قرار دهند که از مهم‌ترین این روش می‌توان به اصلاح رفتاری درباره آب اشاره کرد. این اصلاحات هیچ هزینه‌ای ندارد و در کوتاه‌ترین زمان ممکن اتفاق می‌افتد، اما اغلب شاهد محقق نشدن آن هستیم و دلیل این امر نیز آن است که هنوز ما به این باور نرسیده‌ایم آب مایه حیات است.
روستا‌ها از نقاطی هستند که همواره با تنش آبی دست و پنجه نرم می‌کنند، آیا این مشکل امسال در این مناطق وجود دارد؟ در صورت مواجه بودن با این مشکل تدبیر اندیشیده‌شده چیست؟
از ۹۰۷ روستای استان، ۵۱۰ روستا مشکلات آبی دارند که رفع این موضوع در چهار اولویت دنبال می‌شود که این اولویت‌ها شامل روستاهای دارای تنش آبی دائم، روستا‌هایی با تنش آبی فصلی، روستاهای دارای مشکل تاسیساتی و روستاهای زیر ۲۰ خانوار است که با اقدامات انجام‌شده ۲۱۶ روستای استان از تنش آبی خارج شده‌اند که در این مسیر هم از اعتبارات استانی، ملی و مشارکت مردمی استفاده شده است.
با توجه به بارش‌هایی که اتفاق افتاد، زنجان همچنان از بارش‌های سال گذشته و بلندمدت عقب است و امسال نزدیک به ۳۴ روستا وارد تنش آبی شده‌اند که در مجموع باید برای ۳۲۸ روستا برنامه‌ریزی کنیم. در همین راستا ۹۷ پروژه در روستاهای استان اجرا می‌شود. تامین آب روستا‌ها با توجه به ظرفیتی که در محدوده روستا‌ها وجود دارد، اتفاق می‌افتد. اغلب تامین آب روستا‌ها از منابع سطحی، چشمه و قنات است که به شدت از کمبود بارش‌ها تاثیرپذیر است و اگر نذورات آسمانی ضعیف باشد، این روستا‌ها به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
عمده‌ترین دلیل کمبود آب در روستا‌ها چیست؟
یکی از چالش‌هایی که در تامین آب روستا‌ها داریم، این است که وقتی به تابستان وارد می‌شویم یکسری مصارف جدید آب مانند آبیاری باغچه و انشعابات غیرمجاز افزوده می‌شود که برای حل این مشکل روستایی‌ها باید احساس وظیفه کنند و متخلفان را معرفی کنند که اگر این کار در روستا‌ها انجام شود، در رفع تنش آبی بسیار موثر خواهد بود.