اگرچه طي پنج سال اخير آئين نخستين نشا مکانيزه برنج در مازندران برگزار مي شود اما همچنان بيش از دو سوم از 230 هزار هکتار زمين هاي شاليزاري به صورت سنتي, با دست نشا کاري مي شود.
در حال حاضر بيشترين هزينه در کشت برنج مربوط به هزينه کارگري است و شاليکاران امسال علاوه بر گراني و 2برابر شدن قيمت بيشتر نهاده هاي کشاورزي نظير سموم، پلاستيک، بذور، قطعات يدکي تيلر و تراکتور و دستمزد کارگري براي شخم و شيار و آب تخت کردن، با افزايش 70درصدي مزد نشاکاران نيز مواجه شدند.
هر چند بالا رفتن نرخ تورم و کاهش شديد قدرت خريد، مبلغ مزد کارگران کشاورز به ويژه نشاکار را تا حدود زيادي براي همه قابل توجيه مي کند اما از دلايل اين افزايش کم شدن زمان فاصله نشاکاري بين شاليکاران شهرستان هاي غرب ،مرکزي و شرق استان است.
در سالهاي گذشته به صورت سنتي نشا کاري از اواسط فروردين از غرب استان اغاز و تا اوايل خرداد در شرق مازندران خاتمه مي يافت اما امسال به علت سيلاب و سردي هوا در اواخر فروردين بخش عمده اراضي کشاورزي استان طي روزهاي اخير به زير کشت برنج رفت و به اين ترتيب تقاضاي نيروي کار افزايش يافت.
روند صعودي دستمزد نشاکاران برنج در روزهاي آينده نيز محتمل است چرا که امسال فراواني آب سبب شد تا سطح زير کشت برنج مازندران طبق اعلام جهاد کشاورزي نسبت به سال گذشته 10هزار هکتار بيشتر شود که عمده اين اراضي در مناطق شرقي استان است.
بررسي هاي خبرنگار ايرنا نشان مي دهد که هم اکنون هر کارگري که بخواهد در خزانه برنج، بوته شالي را براي نشا در شاليزار آماده کند، دستمزد 250تا 270هزار توماني درخواست مي کند و براي نشاي هر هکتار شاليزار به 15 کارگر مرد نياز است.
کار کردن در خزانه برنج به خاطر سختي شرايط کار، گران ترين نرخ دستمزد را دارد و نشا نيز پس از آن قرار مي گيرد.
کشاورزاني که مجبورند براي کار در شاليزارهاي خود از کارگران روزمزد استفاده کنند بايد علاوه بر دستمزد، صبحانه، ناهار و عصرانه آنها را هم تامين کنند.
سيد حسن هاشمي يکي از شاليکاران بخش لاله آباد بابل مي گويد، درخواست 250هزار توماني براي کار در شاليزار رقم بالايي براي کشت برنج محسوب مي شود و نياز به نقدينگي را دوچندان کرده است.
وي با بيان اينکه دستمزد نشاکاران بايد همان روز پرداخت شود، توضيح داد: زماني که بوته نشا برنج آماده انتقال به زمين اصلي شده است بايد در هر شرائط آب و هوايي و وضعيت دستمزدها، بايد نشاکاري شود و اين مساله باعث مي شودتا شاليکاران مجبور به پرداخت نرخ هاي غير واقعي کارگران شوند.
اين شاليکار بابلي گفت که امسال گراني نهاده هاي کشاورزي نيز بسياري از کشاورزان را بدهکار و نقدينگي آنان را به صفر رساند.
وي که خود را برنجکار 79ساله معرفي کرد، بيان داشت: تجربه نشان داده که قيمت و بازار برنج به عنوان يک محصول مهم ، همواره تحت نظارت شديد دولتمردان قرار داشته است که با واردات و توزيع آن مانع رشد قيمت برنج متناسب با نرخ تورم مي شوند.
وي در عين حال فرايند توليد و قيمت برنج را در پنج سال اخير مناسب توصيف کرد و گفت: با توجه به نرخ تورم يک سال اخير و افزايش چشم گير قيمت نهاده هاي کشاورزي و دستمزدها، برنج طارم محلي امسال بايد تا 25هزار تومان از شاليکاران در زمان برداشت خريداري شود واگرنه کشاورزي برنج صرفه اقتصادي نخواهد داشت.
** کاهش سفر نشاکاران غير بومي به مازندران
مشاهدات و بررسي هاي عيني خبرنگار ايرنا نشان مي دهد که امسال به علت فراواني اب، شمار کارگران نشاکار غيربومي که هر ساله از استان هاي خراسان شمالي، گلستان و فارس به مازندران مي آيند نيز کاهش يافت.
کارگران زن و مرد اين استان ها با در اختيار گرفتن مکاني براي استراحت در شهرهاي بابل، آمل، بابلسر و فريدونکنار هر صبح با سرکارگران محلي براي کار به مزارع اعزام مي شوند.
در حال حاضر تقاضا براي به کارگيري کارگران نشاکار غير مازندراني بسيار زياد است چراکه نرخ آنان به نسبت نرخ نشاکاران بومي تا 30درصد کمتر است.
مرتضي جعفري يکي از نمايندگان کارگران نشاکار منطقه ` کام فيروز` استان فارس به خبرنگار ايرنا گفت که امسال فقط حدود 80نفر از نشاکاران غير بومي به بابل آمدند درحالي که پارسال 170نفر در قالب شش گروه براي کارگري نشا آمده بودند.
`کام فيروز` در 130 کيلومتري شيراز قرار دارد و منطقه اي از استان فارس است که در آن کشت برنج وجود دارد.
وي افزود: امسال نرح نشاکاران غير بومي 130 تا 150هزار تومان است که اين قيمت حدود 30 درصد کمتر از نرخ نشاکاران محلي است.
وي دليل کم شدن تعداد نشاکاران غير بومي را فراواني آب و رونق شاليکاراي در مناطق برنج خيز کشور عنوان کرد.
**افزايش هزينه توليد برنج در سال جاري
رئيس سازمان جهاد کشاورزي مازندران با بيان اينکه 100درصد زمين هاي شاليزاري استان آب تخت و خزانه گيري شده است، گفت : امسال قيمت نهاده هاي کشاورزي از جمله پلاستيک، بذر، دستمزد کارگر، توليد بوته از بانک نشاء ، دستمزد تراکتور ، تعميرات و قطعات يدکي بسيار بالا رفته است.
عزيزالله شهيدي فر در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: به همين دليل پيش بيني مي شود تا قيمت برنج امسال به نسبت سال گذشته به صورت چشم گيري افزايش بيابد.
وي توضيح داد: 2 محصول برنج و مرکبات به عنوان مهمترين محصولات کشاورزي مازندران که رتبه نخست توليد کشور را در اختيار داريم همواره به نسبت ديگر محصولات کشاورزي با بيشترين هزينه و کمترين قيمت در بارار مواجه است.
وي تصريح کرد: از آنجاييکه کمتر از 60هزار هکتار از 220 هزار هکتار زمين هاي شاليزاري مازندران به صورت مکانيزه نشاکاري مي شود ، کارگري در کشت اين محصول بيشترين هزينه توليد را به خود اختصاص مي دهد و اگر قيمت برنج امسال با توجه به نرخ تورم و کاهش شديد قدرت خريد کشاورزان بالا نرود ، شاليکاري به صرفه نخواهد بود.
رئيس جهاد کشاورزي مازندران با اشاره به اينکه امسال کشت ارقام پرمحصول نيز از 47هزار هکتار به 55هزار هکتار افزايش مي يابد، بيان داشت: با توجه به وضعيت مناسب منابع آبي خط قرمزي براي کشت برنج در استان وجود ندارد.
وي وضعيت آب در سدها و آب بندان هاي مازندران را بسيار مطلوب و خوشحال کننده توصيف کرد و اظهار داشت: به نظر مي رسد سال آبي خوبي براي کشاورزي زراعي و باغي استان باشد.
ایرنا