غفلت نسبت به موضوع مهم آسیب ها و ناهنجاریهای اجتماعی در مدارس علاوه بر نظام آموزشی و بنیان و ساختار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه را با چالش جدی مواجه خواهد کرد، علل بروز این معضل روز افزون از سوی کارشناسان حاضر در میزگرد ایرنا اصفهان مورد بررسی قرار گرفت.
کد خبر: ۶۹۰۷۲۳
تاریخ انتشار: ۲۴ آذر ۱۳۹۷ - ۰۷:۳۶ 15 December 2018

به اعتقاد این کارشناسان ، آسیب های اجتماعی شامل ناهنجاری ها و انحرافات اجتماعی از مهمترین موضوعات مورد بحث جامعه شناسی است که بروز آن در مدارس بدلیل تهدیدی عمومی برای جامعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
گسترش روز افزون آسیب های اجتماعی، ترک تحصیل، فرار از مدرسه، اعتیاد، سرقت و بسیاری ناهنجاری های دیگر به ویژه در سال های اخیر در بین دانش آموزان مستلزم تعمق و چاره اندیشی اساسی از سوی کارشناسان است.
به تاکید جامعه شناسان باید بررسی شود که این نهاد به عنوان بخشی از بدنه جامعه تحت تاثیر چه آسیب هایی قرار دارد و راهکار های آن در چیست و نباید نسبت به زنگ خطرهای بسیاری که در حوزه نهادهای آموزشی به صدا درآمده بی تفاوتی صورت می گیرد. آنان می گویند اگر برای بررسی و پیشگیری و مقابله با این آسیب ها هیچگونه برنامه ریزی نداشته باشیم در آینده شاهد مدارس آسیب زا خواهیم بود.
در این راستا مسوولان دولت، نمایندگان مجلس و سیاستگذاران کشور باید حوزه آموزش و پرورش را در اولویت های یک تا پنج نظام اقتصادی و اجتماعی قرار بدهند.
کارشناسان تاکید دارند با وجود اقدامات انجام شده در زمینه های مختلف، آموزش و پرورش بازهم نیازمند خانه تکانی و بازنگری جدی است و باید در برنامه ها، روش ها و تعاملات این دستگاه عظیم آموزشی کشور تجدید نظر شود تا شاهد کاهش آمار آسیب های اجتماعی در این بخش باشیم.
برحی از صاحبنظران اجتماعی ریشه اغلب آسیب پذیری های اجتماعی دانش آموزان را در نا آشنایی با مهارت های اجتماعی می دانند و تاکید می کنند آموزش این مهارت ها در کاهش آسیب های اجتماعی در مدارس ضروری است.
طیق اعلام وزارت آموزش و پرورش، دفتر مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی ایجاد شده و این دفتر تاکنون تلاش هایی را برای برنامه های مقاوم سازی دانش آموزان آغاز کرده است که باید بیش از پیش نسبت به رفع این چالش اساسی فرارو چاره اندیشی شود.
خبرگزاری جمهوری اسلامی اصفهان در همین ارتباط میزگردی با عنوان' آسیب های اجتماعی در مدارس ایران/ چالشها و راهکارها ' با حضور رضا اسماعیلی جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان، علی اکبر ابراهیمی روان شناس و استاد دانشگاه ، زهرا قجاوند رییس اداره مشاوره تربیتی اداره کل آموزش و پرورش اصفهان، افسانه میرزاییان کارشناس ارشد روانشناسی و مریم ژاله کارشناس پیشگیری از آسیب های اجتماعی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان برگزار کرد.
این کارشناسان به بررسی علت و عوامل پیدایش آسیب های اجتماعی در دانش آموزان در سه نهاد خانواده، مدرسه و اجتماع پرداختند و آشنا نبودن دانش آموزان با مهارت های زندگی و اجتماعی، نبود نیروی متخصص مرتبط با مسائل اجتماعی در مدارس، هماهنگ نبودن خانه و مدرسه و تاکید صرف بر آموزش و بی توجهی به پرورش را از جمله زمینه های بروز و شکل گیری آسیب های اجتماعی در مدارس دانستند.
آنها همچنین مشارکت خانه و مدرسه در امر آموزش و پرورش دانش آموزان، شناسایی نوجوانان دارای اختلالات روحی و روانی در مدرسه، جذاب کردن فضاهای آموزشی و جدی گرفتن آموزش مهارت های اجتماعی به دانش آموزان را از جمله راهکارهای موثر در مقابله با آسیب های اجتماعی در مدارس برشمردند.

**نهاد آموزشی از پیش دبستانی تا دانشگاه نیازمند بازنگری است
استاد رشته جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان گفت: در آستانه چهلمین سال پیروزی انقلاب جمع بندی ها نشان داده که فعالیت نهاد آموزش از دوره پیش دبستانی تا دانشگاه نیازمند بازنگری است.
رضا اسماعیلی در میزگرد ایرنا افزود : متاسفانه این نهاد نتوانسته نیروهای انسانی متناسب با اهداف انقلاب اسلامی تربیت کند.
وی با بیان اینکه در این میان رسیدگی به آموزش و پرورش به عنوان یک نهاد اجتماعی از اهمیت ویژه تری برخوردار است ، گفت: باید بررسی شود که این نهاد به عنوان بخشی از بدنه جامعه تحت تاثیر چه آسیب هایی قرار دارد و راهکارهای آن در چیست.
این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی افزود: از سویی دیگر همه مسائل این نهاد آموزشی از جمله ناکافی بودن سهم اقتصاد آموزش و پروش، نوع نگاه منفی و مصرفی به آن نیازمند تغییر جدی نگرش مسوولان در حوزه دولت و قوه مقننه است.
وی تصریح کرد: جامعه ایران در معرض افول و فروپاشی اخلاقی قرار گرفته و شواهد و قرائن آن شامل افزایش میزان مجرمان، پرونده های قضایی، چک های برگشتی و بسیاری از مشکلات اخلاقی و رفتاری در جامعه است.
اسماعیلی، خطرات افول اخلاقی را بیشتر از تهدیدهای نظامی و اقتصادی برشمرد و گفت: با این حال چرا نسبت به زنگ خطرهای بسیاری که در حوزه نهادهای آموزشی از جمله آموزش و پرورش به صدا درآمده بی تفاوتی صورت می گیرد.
وی با اشاره به اتفاقاتی شامل خودکشی دو دختر دانش آموز، خشونت و یا تعرض و سوء رفتار جنسی به دانش آموزان گفت: اینها مسائلی است که اگر به راحتی از کنار آنها بگذریم در آینده با مشکلات بسیار بزرگتری مواجه خواهیم شد.
این محقق و پژوهشگر علوم اجتماعی، اگر برای بررسی و پیشگیری و مقابله با این آسیب ها هیچگونه برنامه ریزی نداشته باشیم در آینده شاهد مدارس آسیب زا خواهیم بود.
وی با بیان اینکه باید بررسی شود که سیستم آموزشی کشور به ویژه آموزش و پرورش تا چه حد توانسته در مدارس مسوولیت پذیری اجتماعی را آموزش بدهد، گفت: این در حالی است که آموزش مهارت های اجتماعی در مدارس جدی گرفته نشده است.
معاون فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان افزود: وظیفه آموزش و پرورش شناسایی و کشف دانش آموزانی است که در خانه دارای مشکل و نیازمند خدمات آموزشی و مشاوره خاص در مدرسه هستند و باید تحت کنترل و مراقب خاص قرار بگیرند.
وی تصریح کرد: در صورتی که در شناسایی و ارائه خدمات مشاوره و مراقب به این دسته از دانش آموزان کوتاهی صورت بگیرد آثار آن در رفتارهای پرخطر ظاهر می شود.

**هوشمند سازی تنها راهبرد جدی در برابر آسیب های اجتماعی در مدارس است
استاد جامعه شناسی با تاکید بر هوشمند سازی آموزش و پرورش به عنوان تنها نهادی که بخش بزرگی از جمعیت کشور (یک، پنجم) زیرپوشش آن قرار دارد، گفت: این شیوه تنها راهبرد جدی در برابر آسیب های اجتماعی در مدارس است.
وی خاطرنشان کرد: در این راستا اولیای دولت، نمایندگان مجلس و سیاستگذاران کشور باید حوزه آموزش و پرورش را در اولویت های یک تا پنج نظام اقتصادی و اجتماعی قرار بدهند.
اسماعیلی همچنین آموزش و پرورش را نیازمند خانه تکانی و بازنگری جدی دانست و گفت: باید در برنامه ها، روش ها و تعاملات این دستگاه عظیم آموزشی کشور تجدید نظر شود تا شاهد کاهش آمار آسیب های اجتماعی در این حوزه باشیم.
وی پذیرش مسوولیت در حیطه آموزش و پرورش را بسیار مهم برشمرد و گفت: با توجه به حساسیت، اگر افراد توان ذهنی، مدیریتی و هماهنگی ندارند باید از پذیرش چنین مسوولیت هایی خودداری کنند.
این محقق و پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه براساس پیش بینی های صورت گرفته، دهه 90 به عنوان انفجار آسیب های اجتماعی عنوان شده است گفت: هم اکنون آموزش و پرورش بیش از هر چیز دیگری از کاهش سرمایه های اجتماعی رنج می برد.

**آسیب های رفتاری و اجتماعی دانش آموزان را ناتوان می کند
روان شناس و استاد دانشگاه گفت: آسیب های رفتاری و اجتماعی از جمله اختلالات شایعی است که موجب ناتوانی دانش آموز می شود و در پی آن، اولیای آنها و متولیان مدرسه را با مشکلات و معضلاتی مواجه می کند.
علی اکبر ابراهیمی، آسیب اجتماعی را هر نوع بی نظمی، ناهنجاری و یا آشفتگی عنوان کرد که به باورها، هنجارها و قواعد اخلاقی جامعه آسیب می زند.
وی اضافه کرد: مدرسه یک نهاد، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که می تواند تحت تاثیر بسیاری از آسیب های اجتماعی قرار بگیرد.
کارشناس مسوول پیشگیری بهزیستی استان اصفهان افزود: دانش آموزانی که دچار چنین اختلالات و معضلاتی می شوند نسبت به کودکان بدون اختلال با شکست­های تحصیلی بیشتری مواجه و در نوجوانی و بلوغ دچارآشفتگی­های رفتاری و اجتماعی می­ شوند.
وی با تاکید بر اینکه آموزش و پرورش گسترده‌ترین دستگاه فرهنگی کشور است که به طور مستقیم جمعیتی بزرگ را زیرپوشش قرار داده است ، گفت: موسسات آموزشی نقش موثری در بهداشت روانی و فراهم آوردن محیطی سالم برای رشد فکری و شکوفایی اندیشه ‌ها دارند.
ابراهیمی تصریح کرد: برای ایفای چنین نقشی معلمان و مسوولان مدارس باید از سلامت روانی کافی برخوردار باشند.
وی خاطرنشان کرد: مدرسه به عنوان یک محیط آموزشی اگر نتواند وظایف تربیتی خود را به نحو مطلوب انجام دهد و بدون توجه به وظایف علمی و اجتماعی خود و بی‌ علاقگی نسبت به درک نیازهای روحی نوجوان، فقط به آموزش کلیشه‌ای صرف بپردازد به قطع سهم بسزایی در گرایش دانش آموزان به انحرافات و آسیب های اجتماعی خواهد داشت.
وی، فضا و ساختمان مدرسه را از جمله عوامل مهم در یادگیری دانش آموزان و در نتیجه بی رغبتی نسبت به گرایش به سمت آسیب ها و انحرافات مختلف اجتماعی دانست و گفت: همچنین محتوای دروس و انتخاب معلم مناسب برای علاقمندی به درس و مدرسه نیز در این زمینه بسیار مهم و موثر است.
این استاد دانشگاه به بیان راهکارهایی برای کاهش آسیب های اجتماعی در مدارس پرداخت و گفت: استقرار نظام آموزشی فعال با محوریت زندگی، دانش و اشتغال، جذاب و شاد کردن فضای آموزشی و مشارکت خانواده در نظام آموزشی از جمله این راهکارهاست.
ابراهیمی، همچنین غربالگری و شناسایی دانش آموزان دارای اختلال روانی، برنامه ریزی مبتنی بر شواهد و بکارگیری نیروی متخصص در امر آموزش و پرورش دانش آموزان را از دیگر راهکارهای کاهش آسیب های اجتماعی در مدارس عنوان کرد.

** بی توجهی به بعد زمان در تعلیم و تربیت زمینه ساز آسیب در مدارس است
رییس اداره مشاوره تربیتی اداره کل آموزش و پرورش اصفهان، بی توجهی به بعد زمان را موجب احساس تعلق خاطر نداشتن دانش آموزان به مدرسه و اهداف آموزشی و پرورشی دانست و گفت: همین امر می تواند زمینه ساز آسیب های اجتماعی در دانش آموزان شود.
زهرا قجاوند در این میزکرد ایرنا افزود: یکی از عناصری که در تعلیم و تربیت نقش اساسی دارد، زمان است زیرا تعلیم و تربیت با زمان پیش می رود و ناگزیر از زمان تأثیر می پذیرد و در رابطه ای متقابل بر زمان تأثیر می گذارد.
وی اضافه کرد: از سویی، مدرسه سمبلی از اجتماع است و باید به سه بعد خانواده، مدرسه و جامعه، بعد زمان نیز اضافه شود.
این کارشناس ارشد مشاوره تربیتی تصریح کرد: بر این اساس دانش آموزان را باید متناسب با زمان آموزش داد و تربیت کرد و معلمان نیز باید روشهای انتقال دانش و پرورش را به تناسب زمان فزونی و توسعه بخشند و همگان با زمان، تعلیم و تربیت را به پیش ببرند.
وی، ابزارهای آموزشی و محتوای دروس را نیازمند توجه به بعد زمان و نوآوری دانست و گفت : نقش زمان در آموزش و پرورش دانش آموزان انکارناپذیر است.
قجاوند با بیان اینکه دولت ها به دنبال چابک سازی استانداردهای آموزشی و رساندن کشور در سطح کشورهای پیشرفته هستند افزود: این در حالی است که زیرساخت آن در کشور ما فراهم نیست.
وی، بهترین راهکار برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی در مدارس را تاکید بر مهارت آموزی ذکر کرد و گفت: دانش آموزان باید محبت ورزیدن، احترام به همنوع و بسیاری از تعاملات اجتماعی را از والدین و معلمان خود فرا بگیرند.
قجاوند به خانواده ها توصیه کرد: به جای اینکه مداخله گر و مطالبه گر در امور آموزشی مدرسه باشند سعی کنند به شکل کمک کننده و در کنار مدیران و معلمان مدارس به پرورش دانش آموزان بپردازند.
وی با تاکید بر اینکه دانش آموزان، سرمایه های اجتماعی کشور هستند گفت: بر این اساس آسیب شناسی دانش آموزان در مدارس کماکان توسط معلمان و مربیان آنها صورت می گیرد.
رییس مشاوره تربیتی آموزش و پرورش استان اصفهان افزود: دانش آموزانی که به دلیل اختلالات روحی شناسایی می شوند به مرکز مشاوره اداره کل و در صورت نیاز به پزشک مربوطه ارجاع داده می شوند ولی امکاناتی وجود ندارد تا روال درمان آنها بطور کامل رصد و پیگیری شود.
وی، نرخ شیوع آسیب ها در مدارس را خارج از عرف نداست و آن را همانند جامعه عنوان کرد و گفت: ناگفته نماند که در مجموع ما در زمینه آسیب ها نسبت به شاخص جهانی در موقعیت خوبی قرار نداریم و به لحاظ نیروی متخصص، امکانات و اعتبارات لازم کمبودهای بسیاری داریم.

**ضعف اعتماد به نفس، دانش آموزان را به گرداب آسیب های اجتماعی می کشاند
یک کارشناس ارشد روانشناسی گفت: ضعف اعتماد به نفس، دانش آموزان را به سمت آسیب های اجتماعی از جمله اعتیاد می کشاند.
افسانه میرزاییان با تاکید بر اهمیت تقویت اعتماد به نفس در افراد افزود: این مهم باید از دوره مهدهای کودک با آموزش مهارت های 9 گانه آغاز شود تا بتواند تاثیر خود را بصورت عمیق در دوره های مختلف زندگی دانش آموزان بگذارد.
وی با تاکید بر تغییر نگاه آموزش محور صرف در مدارس گفت: اگر به جای پرداختن به تعلیم تنها، به فکر تقویت قوه اعتماد و مهارت نه گفتن در دانش آموزان نباشیم آنها به راحتی در دام بسیاری از آسیب های اجتماعی گرفتار می شوند.
کارشناس مسئول دفتر آسیب دیدگان اجتماعی بهزیستی استان اصفهان، همچنین بی توجهی معلم و مدیر مدرسه نسبت به تغییر رفتار دانش آموزان را یکی از عوامل بروز آسیب های اجتماعی در بین دانش آموزان دانست.
وی تصریح کرد: این در حالی است که اورژانس اجتماعی بهزیستی براساس تفاهم نامه ای که با آموزش و پرورش منعقد کرده آمادگی دارد تا در هر زمان که گزارشی از مدارس اعلام شود در آنجا حضور یابد.

**چالش مدارس در بحث آسیب های اجتماعی، نبود نیروی متخصص و حجم بالای کار است
کارشناس پیشگیری از آسیب های اجتماعی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان گفت: مهمترین چالش این دستگاه در بحث پیشگیری از آسیب در مدارس، نبود نیروی متخصص و حجم بالای کار است.
مریم ژاله در این میزگرد ایرنا افزود: در کنار این دو مشکل و کمبود، کافی نبودن زمان برای اجرای طرح ها و برنامه های چالش زاست.
وی اضافه کرد: این در حالی است که برنامه ریزی برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی در مدارس از سال 94 و پس از تاکید رهبر معطم انقلاب آغاز شده است.
کارشناس پیشگیری از آسیب های اجتماعی اضافه کرد : طرح ها و برنامه های این دستگاه به 2 دسته درون سازمانی و مختص آموزش و پرورش و برون سازمانی و براساس انعقاد تفاهم نامه هایی با دستگاه های مختلف از جمله بهزیستی، نیروی انتظامی و سایر دستگاه های مرتبط تقسیم می شود.
وی اضافه کرد: ولی به هر حال با توجه به نبود نیروی متخصص در ادارات و مدارس نیاز است که والدین دانش آموزان مسوولیت بیشتری را در امر پیشگیری از آسیب های اجتماعی برای فرزندانشان بپذیرند.
ژاله با بیان اینکه در بررسی های صورت گرفته یکی از مشکلات اصلی در بحث آسیب اجتماعی در بین دانش آموزان، نداشتن مهارت و آموزش در بین والدین آنهاست، گفت: این امر مستلزم توجه کافی خانواده ها به فراگیری آموزش های مهارتی با شرکت در جلساتی است که در مدارس برگزار می شود.
وی تاکید کرد : در این راستا برای بررسی و برنامه‌ریزی مسائل تربیتی و فکری دانش آموزان با همکاری و همفکری اولیای دانش آموزان و مسوولان مدارس بصورت مشترک در هر واحد آموزشی جلسات و انجمن هایی تشکیل شود تا به موقع و به جا پیشگیری‌ های لازم به عمل آید.
در سال تحصیلی جاری دست کم 14 میلیون دانش آموز به تحصیل مشغول شدند.
ایرنا

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار