به گزارش تابناک : انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم ۲۴ خردادماه سال گذشته برگزار شد و حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور مجددا با وعده اصلاح اوضاع اقتصادی روی کار آمد.
اشتغال، معیشت، نرخ ارز و موضوعات دیگری از این قبیل همچنان در رأس مطالبات مردم قرار دارد؛ دولت یازدهم که برجام را شاه‌کلید رفع مشکلات اقتصادی می‌دانست اما حال با بدعهدی آمریکایی‌ها به نظر می‌رسد دیگر نباید امیدی به آن داشت.
برهمین اساس در یک‌سالگی دولت دوازدهم با محمدحسین ادیب پژوهشگر ریسک بازار به گفت‌وگو نشستیم؛ آنچه در ادامه می‌آید گفت‌وگوی خبرگزاری با وی است که در ادامه می‌آید:
افزایش نرخ ارز در دولت روحانی را چگونه ارزیابی می‌کنید ؟
ادیب: اگر تورم در یک کشور بیش از تورم در بقیه جهان باشد دیر یا زود اختلاف تورم آن کشور با بقیه جهان ، با افزایش نرخ ارز خنثی میشود، در واقع معادل اختلاف تورم ایران با تورم جهانی باید انتظار داشت تا نرخ ارز افزایش یابد.
آیا در عمل همین گونه بوده است ؟
ادیب: نسبت به سال 2005 تورم در ایران 630 درصد ، تورم جهانی 27.5 درصد و اختلاف تورم ایران با تورم جهانی 602 درصد بوده است در این لحظه دلار نیر 611 درصد در ایران افزایش یافته است ، به عبارت دیگر افزایش نرخ ارز تقریبا معادل اختلاف تورم داخلی با تورم خارجی بوده است.
وقایع سیاسی افزایش نرخ ارز را تسریع کرده است
یعنی تحریم در افزایش نرخ ارز موثر نبوده است؟
ادیب: عامل و علت اصلی افزایش نرخ ارز، اختلاف تورم داخل با خارج بوده است اما وقایع سیاسی در آن تسریع کرده است اگر تورم در ایران در دوران روحانی، فقط سالانه 2 درصد بود دلار حداکثر از 3800 تومان به 4000 تومان افزایش می یافت.
چرا با سال 2005 مقایسه می‌کنید؟
ادیب: افراد و نهادهایی که تخصص آنها پیش‌بینی آینده است در خصوص سال 2005 به عنوان سال پایه برای مقایسه و پیش بینی آینده اجماع دارند، اگر سال 2001 سال پایه قرار گیرد در سال 2001 اقتصاد غرب دچار فروپاشی شد و قیمتها بیش از حد سقوط کرده بود سال 2008 نیز اقتصاد غرب مجددا دچار فروپاشی شد و قیمتها به نحو غیر طبیعی پایین بود سال 2005 قیمتها نرمال و طبیعی بود ، همه نهادهایی که به پیش بینی آینده می پردازند بر سال 2005 اجماع دارند یعنی 13 سال قبل.
احمدی‌نژاد و روحانی به سبب تورم های سنگین با نرخ ارز، تنبیه شدند
پرسش صریح‌تر اینکه این نرخ ارز طبیعی است؟
ادیب: این نرخ ارز واکنشی نسبت به تورم بالاتر ایران نسبت به تورم جهانی است، احمدی‌نژاد و روحانی به سبب تورم های سنگین با نرخ ارز، تنبیه شدند.
دولت روحانی را در مدیریت بخش مسکن چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ادیب: یک متر مربع واحد مسکونی در تهران درسال 2005 بالغ بر 659هزار تومان و اکنون 5 میلیون و 760 هزار تومان است یعنی 774 درصد رشد کرده است اما اگر قیمت یک متر مربع واحد مسکونی معامله شده در تهران در سال 2005( 1384) با سال جاری 1397 مقایسه شود البته به دلار و تورم 27.5 درصدی جهانی از آن کسر شود قیمت مسکن 23 درصد نیز کاهش یافته است
یعنی مسکن در تهران نسبت به 13 سال قبل ارزان تر شده است؟
ادیب: نه ریالی 774 درصد گران شده اما اگر اختلاف تورم داخلی و خارجی از آن کسر شود بله 23 درصد ارزان شده است.
بودجه دولت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ادیب: دولت در سال 1384 دربخش هزینه جاری با 33 هزار میلیارد تومان اداره شده و در سال 96 با 225 هزار میلیارد تومان، اما اگر هزینه جاری دولت به دلار تبدیل شود و از آن تورم جهانی کسر شود دولت در سال گذشته 32 درصد نسبت به سال 84 کمتر در بخش جاری هزینه کرده است یعنی دولت کوچک شده است دولت 32 درصد کوچک شده است.
آقای ادیب در حال حاضر موضوع مهمی که وجود دارد بانک‌ها هستند، سود سپرده‌ها چه تأثیری بر افزایش نرخ ارز خواهد داشت؟
ادیب : سودی که بانک‌ها به سپرده پرداخت می‌کنند در همه دنیا سالانه حدود یک درصد است که البته بعدا بانک‌ها آنقدر هزینه می‌تراشند تا آن یک درصد را هم پس می‌گیرند ، سود سپرده کمی بالای صفر معقول است البته نه به این معنا که سود واقعی سپرده یک درصد در سال باشد ، در ایران هم کل سپرده های بخش دولتی و خصوصی نسبت به سال 1384 اگر به دلار محاسبه شود و تورم جهانی از آن کسر شود فقط در اسفند 96 نسبت به مرداد 84 بالغ بر 8 درصد افزایش یافته است ، نیم درصد در سال نمیشود البته صفر هم نیست.
روحانی نباید کشور را وارد بازی سود سپرده حداکثری می‌کرد
یعنی همه سودی که بانک‌ها به سپرده طی 13 سال گذشته پرداخت شده با افزایش نرخ ارز پس گرفته شده است؟
ادیب : نه تنها تا کنون پس گرفته شده بلکه در آینده هم پس گرفته میشود ، روحانی نباید کشور را وارد بازی سود سپرده حداکثری می‌کرد ، سود سپرده حداکثری ، افزایش نرخ ارز حداکثری را به دنبال دارد.
پس سودهای بالای 20 درصد که بانک‌ها به سپرده پرداخت می‌کنند چه میشود؟
ادیب: بانک‌ها با یک دست می‌دهند و بعد با افزایش نرخ ارز پس گرفته میشود، رشد 8 درصدی سپرده ها طی 13 سال و البته به قیمت های ثابت خوب است.
حقوق بازنشستگان همواره از مطالبات آنها بوده تغییرات در این زمینه به چه شکل بوده است؟
ادیب: متوسط حقوق بازنشستگان از 162 هزار تومان در ماه در سال 94 به یک میلیون و 750 هزار تومان افزایش یافته اما اگر حقوق به دلار تبدیل شود و تورم 27.5 درصدی جهانی از آن کسر شود حقوق بازنشسته های کشوری از 180 دلار به 198 دلار افزایش یافته که گواه حدود 10 درصد افزایش است حقوق به قیمت ثابت طی 13 سال 10 درصد افزایش یافته و بقیه افزایش ها با تورم پس گرفته شده است.
وضعیت کارمندان دولت چه تغییری کرده است ؟
ادیب : متوسط دریافتی کارمند دولت در سال 84 بالغ بر 449 هزار تومان و در سال گذشته یک میلیون و 950 هزار تومان بود؛ البته دریافتی کارمند از فیش حقوق کمتر است و دولت علاوه بر حقوق بابت کسورات بازنشستگی ، بیمه و ... نیز مبالغی پرداخت می کند اما 449 هزار تومان در سال 84 نیز دریافتی کارمند است ؛ یعنی هر دو آمار از یک جنس است ، اگر این حقوق به دلار محاسبه شود و تورم جهانی از آن کسر شود دریافتی هر کارمند از 499 دلار به 304 دلار کاهش یافته که گواه 56 درصد کاهش است ؛ البته هزینه ای که یک کارمند برای دولت ایجاد می کند 2 میلیون و 700 هزار تومان است و این نیز نباید فراموش شود و در پرانتز این کاهش در دوران روحانی رخ داده و نه دوران احمدی نژاد در این مورد اگر دوره احمدی نژاد از دوره روحانی تفکیک شود همه نوسان کاهشی در دوران روحانی رخ داده است.
این کاهش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ادیب: هیچ کدام از آمارهای حیاتی کشور چنین کاهشی نداشته است البته اینجا متوسط دریافتی در سال 96 مبنا قرار گرفته و حقوق ها در سال 97 افزایش داشته که ااینجا لحط نشده است چون در همه داده های آماری به آمار بانک مرکزی یا نهاد های مرتبط مثل سازمان بازنشستگی استناد شده و تخمینی عمل نشده است افزایش سال جاری باید اضافه و آمار اصلاح شود.
دولت‌ها نباید اجازه داده می‌دادند این سان منابع آبهای زیر زمینی مصرف شود
آقای ادیب یکی از معضلات امروزموضوع آب است، این امر در بحث کشاورزی چقدر دخیل بوده؟
ادیب: 80 درصد آب های زیرزمینی مصرف شده و این به کاهش تولیدات کشاورزی منجر شده است البته در این مورد همه دولت‌ها مقصر بوده اند نباید اجازه داده می شد اینسان منابع آبهای زیر زمینی مصرف شود
به بحث تجارت خارجی می‌رسیم، که موضوع واردات از جمله شاخصه آن است.
ادیب: واردات در سال 84 بالغ بر 39.7 میلیارد دلار بود و در سال 96 به 54 میلیارد دلار افزایش یافت اما اگر تورم 27.5 درصدی جهانی از آن کسر شود واردات در سال 96 حدود 39.7 میلیارد دلار بوده که با سال ۸۴ مساوی است ؛ واردات تعییری نکرده است.
وضعیت تولید گاز چگونه بوده است ؟
ادیب: تحولی اساسی در این حوزه زخ داده است مصرف گاز از 90 میلیارد متر مکعب در سال 84 به 170 میلیارد متر مکعب افزایش یافته که گواه 83 درصد افزایش است ارزش حرارتی گاز مصرفی در سال 96 بالغ بر 2.9 میلیون بشکه نفت خام در روز است ارزش گاز مصرفی معادل 74 میلیارد دلار در سال است ، این خیره کننده است؛ باید روی آن مانور داد این نکته مثبتی است.
در موضوع نفت و میعانات به چه شکل بوده؟
ادیب: تولید نفت و میعانات از 86 میلیارد دلار در سال 84 به 110 میلیارد دلار در سال گذشته افزایش یافته اما با کسر تورم 27.5 درصد تورم جهانی به قیمت های ثابت سال 84 ارزش نفت خام و میعانات تولیدی 80 میلیارد دلار است که گواه 7 درصد کاهش است.
بخش دیگر صنایع هستند در این زمینه نیز توضیحاتی ارائه دهید؟
ادیب : تولید فولاد خام از 9.3 میلیون تن در سال 84 به 22 میلیون تن رسید که گواه 134 درصد رشد است رشد خیره کننده است ، صادرات فولاد در سال 96 بالغ بر 9 میلیون تن بود که معادل تولید فولاد خام در سال 84 است.
دربقیه رشته‌ها به چه صورت است؟
ادیب : صادرات پتروشیمی از 2.3 میلیارد دلار در سال 84 به 12 میلیارد دلار در سال 96 افزایش یافت در این حوزه عملکرد دولت روحانی و احمدی نژاد تحسین برانگیز بوده است.
کاهش قدرت خرید کارمندان دولت عامل اصلی رکود در اقتصاد است
آقای ادیب اگر بخواهید جمع بندی دولت روحانی در حوزه اقتصاد را شرح دهید به چه شکل است؟
ادیب : پیشرفت در حوزه گاز ، پتروشیمی و فولاد قابل قبول و تحسین برانگیز بوده است ، کاهش قدرت خرید کارمندان دولت عامل اصلی رکود در اقتصاد است و به شدت منفی ارزیابی میشود ، افزایش حقوق بازنشستگان کشوری به میزان خالص 10درصد مثبت است ، کاهش 23 درصدی قیمت مسکن در جهت بهبود قدرت خرید اقشار ضعیف و متوسط مثبت ارزیابی میشود ، اصلاح نرخ ارز تقریبا معادل اختلاف تورم داخل و خارج ، در خصوص حمایت از تولید داخلی پدیده مثبتی است ، کاهش 80 درصدی منابع آب های زیرزمینی ، کارنامه ناموفقی را ترسیم می کند.
ایران همه سامانه‌هایی که تحریم را خنثی می‌کرد در سه ماه گذشته سوزاند
به عنوان سؤال آخر سیاست های جدید ارزی را چگونه تفسیر می‌کنید؟
ادیب : من حس بدی دارم ، ایران همه سامانه هایی که تحریم را خنثی می کرد در سه ماه گذشته صد در صد سوزاند ، ایران سیستمی داشت که هر نوع تحریم را بلااثر می کرد ، تجارت خارجی به وسیله صراف تسویه می شد و این به معنای بی اثر شدن تحریم بود ؛ اما طی سه ماه گذشته صراف ها از حوزه تسویه حساب تجارت خارجی حذف شدند و بلافاصله بعد از آن تحریم های آمریکا اعلام شد در عمل قبل از تحریم های جدید آمریکا ، ایران همه سیستم خنثی کننده تحریم ها را سوزاند ، این شیوه عمل حس خوبی ایجاد نمی کند ، قرار این نبود.
منبع : فارس