کد خبر: ۱۹۳۳۹
تاریخ انتشار: ۱۷ فروردين ۱۳۹۴ - ۱۶:۱۸ 06 April 2015
گل های زرد رنگ کلزا که اواخر اسفند و اوایل فروردین در نقطه به نقطه استان مازندران چشم نوازی می کردند تا خود را در قاب عکس مسافران و گردشگران بنشانند هم اکنون در آستانه انقراض قرار گرفته اند.

سابقه کشت دانه روغنی کلزا در اراضی مازندران به سال 1374 و زمانی باز می گردد که کشت دانه های روغنی سویا و آفتاب گردان با کاهش مواجه شده بود.

مسوولان بخش کشاورزی مازندران در آن زمان با وارد کردن کلزا به عرصه کشاورزی استان تلاش داشتند تا با یک تیر دو نشان بزنند یعنی هم جایگزینی برای سویا و آفتابگردان پیدا کنند و هم کشت گیاهی را ترویج کنند که بهتر از هر گیاه دیگری می توانست به عنوان کشت دوم در اراضی خشکه زاری و شالیزاری مورد بهره برداری قرار گیرد.

کلزا در نخستین سال ورود به مازندران در سطح چهار هزار و 366 هکتار از اراضی استان کشت شد و کشاورزان موفق شدند از هر هکتار حدود سه تن محصول برداشت کنند ، موضوعی که آنان را ترغیب کرد تا به این گیاه خوش رنگ و پر روغن دلبسته شده و هر سال زمین های بیشتری را به کشت آن اختصاص دهند.

سطح زیر کشت کلزا پس از یک دهه یعنی در سال 1384 به 41 هزار و 261 هکتار رسید ولی از سال بعد روند کاهشی در پیش گرفت تا این که بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران در سال زراعی جاری به کمتر از چهار هزار هکتار رسیده است.

* دخالت ابر و باد و ...*

کارشناسان و مسوولان بخش کشاورزی مازندران دلایل مختلفی را بر زوال کشت کلزا در استان دخیل می دانند که دامنه آن از مباحث برنامه ریزی و مدیریتی در وزارتخانه و سازمان های تابعه آغاز و تا مرکز زمین های زیر کشت کشیده می شود.

نامناسب بودن قیمت های اعلامی برای خرید تضمینی ، فساد پذیری محصول و تعلل شرکت های خریدار در تحویل گرفتن بموقع آن از کشاورزان ، پرداخت دیرهنگام مطالبات کشاورزان ، نامناسب بودن بذرهای توزیع شده ، گرانی قیمت نهاده ها و سموم ، سختی مبارزه با علف های هرز بویژه در اراضی خشکه زاری ، رونق یافتن پرورش ساقه و کشت مجدد برنج در شالیزارها و تعلل در تسطیح اراضی و ماندابی شدن آنها هنگام کشت دوم کلزا از جمله دلایلی است که همگان بر اثرگذاری آنها بر کاهش شدید کشت کلزا در مازندران اذعان دارند.

البته در کنار این عوامل نباید از افزایش روز افزون ارزش زمین و رواج تغییر کاربری اراضی کشاورزی به باغی یا مسکونی با ارزش افزوده بسیار بالا و از صرفه افتادن کشت انواع محصولات کشاورزی هم غافل بود.

* کلزا چیست ؟

کلزا یکی از گیاهان روغنی است که دانه آن حاوی 40 تا 45 درصد روغن و 25 تا 35 درصد پروتئین است.

روغن کلزا به دلیل ترکیب مناسب اسیدهای چرب غیراشباع و درصد پایین اسیدهای چرب اشباع همانند زیتون جزو با کیفیت ترین روغن های خوراکی است. پروتئین موجود در کنجاله کلزا نیز در تغذیه دام و طیور استفاده می شود.

این گیاه دارای دو تیپ رشد بهاره و زمستانه است که تیپ های زمستانه برای بروز گل دهی نیاز به زمستان گذرانی دارند.

در اقلیم های معتدل سرد و سرد ، ارقام با تیپ رشد زمستانه و در اقلیم های گرم و مرطوب شمال، گرم جنوب و معتدل گرم نیز ارقام با تیپ رشد بهاره کشت می شود.

کشت کلزا تقریبا در تمام اقلیم های کشور به صورت پاییزه انجام می شود و تحقیقات داخلی و خارجی و همچنین تجربه های شخصی کشاورزان نشان داده است که کشت کلزا در تناوب با گندم و جو علاوه بر مزایایی مانند کاهش جمعیت علف های هرز و کاهش آفات و بیماری های گندم باعث افزایش و پایداری عملکرد دانه گندم می شود.

کلزا همچنین به خاطر نیاز به رطوبت اندک بهترین گیاه برای کشت دوم در شالیزارها محسوب می شود و مازندران با داشتن 240 هزار هکتار اراضی شالیزاری مناسب ترین عرصه کشاورزی را برای این محصول در اختیار دارد.

* جوانمرگی یک طرح

طرح توسعه کشت کلزا در اراضی شالیزار مازندران به عنوان کشت دوم چهار سال پیش از سوی وزارت جهاد کشاورزی تهیه و به اجرا گذاشته شد اما کاهش شدید سطح زیر کشت به اندکی بیش از دو هزار هکتار در سال زراعی جاری نشان دهنده نا موفق بودن این طرح است.

این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان کشاورزی با توجه به این که کلزا و برنج هر دو از نوع غلات هستند ، آزمایش خاک نشان داده که تناوب در کشت این دو محصول علاوه بر تمامی مزیت های اقتصادی و غیر اقتصادی سبب تغذیه مناسب و حفظ خاک می شود.

* دیدگاه مدیر شرکت توسعه دانه های روغنی مازندران

مدیر شرکت توسعه دانه های روغنی مازندران بی توجهی سازمان جهاد کشاورزی نسبت به تامین بموقع نهاده ها از جمله بذر گواهی شده و خرید تضمینی بر اساس نرخ تورم را مهم ترین دلیل کاهش کشت دانه روغنی کلزا می داند.

کیوان فرهنگ آسا به خبرنگار ایرنا گفت : کلزا با یک دهم هزینه نسبت به کشت دوم برنج قابلیت تولید دارد.

وی با بیان این که دانه روغنی کلزا با کمترین دغدغه و مصرف آب کم نسبت به برنج تولید می شود ، افزود : با توجه به نیاز ضروری کشور به تولید دانه های روغنی با حمایت دولت در تامین بذر گواهی شده و خرید تضمینی درآمد حاصل از کشت این محصول برای کشاورزان توجیه اقتصادی خواهد داشت.

این کارشناس کشاورزی متوسط تولید دانه روغنی کلزا در هر هکتار را دو تن عنوان کرد و گفت : پارسال هر کیلو گرم این محصول حدود 17هزار ریال خریداری شدکه متوسط درآمد هر هکتار کلزا کاری برای کشاورزان حدود 40 میلیون ریال بود که کمتر از چهار میلیون ریال آن را هزینه تولید تشکیل می داد.

وی افزود : به نظر می رسد کارشناسان و مسوولان جهاد کشاورزی نسبت به اهمیت تولید دانه های روغنی و اینکه کارخانه فرآوری این محصول نیز در منطقه وجود دارد ، بی توجه هستند.

او ادامه داد : 50 سال پیش مسوولان حوزه کشاورزی به اهمیت کشت دانه های روغنی پی بردهند و کشت آفتابگردان ، سویا و کلزا را مورد توجه قرار دادند ولی امروز که شرایط برای کشت کلزا مهیا است ،ترویج کشت این محصول مورد توجه قرار نمی گیرد.

* دیدگاه رییس سازمان جهاد کشاورزی مازندران

رییس سازمان جهاد کشاورزی مازندران در گفت گو با خبرنگار ایرنا پایین بودن قیمت تضمینی و مشکلاتی را که در نحوه خرید و مراکز خرید وجود دارد از دلایل کاهش سطح زیر کشت دانه روغنی کلزا دانست و گفت : عمده ترین مشکلی که در کشت دانه روغنی در اراضی خشکه زاری استان مازندران وجود دارد ،مبارزه با علف هرز است.

دلاور حیدرپور افزود : وقتی کشاورزان کشت مجدد برنج یا پرورش ساقه آن موسوم به رتون را باصرفه تر و با درآمد زایی بالاتری ارزیابی کنند ، به طور یقین از کشت کلزا منصرف می شوند.

وی در عین حال سیاست های حمایتی دولت از کشت کلزا را کم رنگ عنوان کرد و گفت : به هر حال باید از محصولات کشاورزی ای که امنیت غذایی کشور را تامین می کنند ، حمایت جدی کرد.

حیدرپور به تهیه و اجرای طرح توسعه کشت کلزا در اراضی شالیزاری مازندران از سوی وزارت جهاد کشاورزی اشاره کرد و گفت که این طرح که به دلیل کمبود آب و درآمدزایی بیشتر برای کشاورزان در دستور کار قرار گرفت به دلایل مختلف با استقبال کشاورزان مواجه نشده است.

او افزود : کشاورزان برای جبران درآمد با دردسرهای کمتر به کشت مجدد نشا و یا پرورش ساقه شالی برنج ( رتون) روی آوردند که تبعات زیادی در پی داشته و دارد.

حیدرپور گفت : به عنوان مثال شالیکاران برای انجام کشت مجدد نشا و یا پرورش رتون و از طرفی برای فرار از کمبود آب و خشکسالی مجبور هستند زمان کشت برنج را حدود 40 تا 45 روز زودتر از معمول انجام بدهند که با جلو افتادن زمان کشت نشا ، کشت دانه روغنی دیگر مقدور نیست.

* علف های هرز پاشنه آشیل خشکه زارها

از آنجایی که حدود نیمی از کلزا کاری در اراضی خشکه زاری مازندران انجام می شود ، کشاورزان به دلیل مشکلات موجود در تامین نهاده ها بویژه سختی مبارزه با علف های هرز تغییر کشت داده و از ادامه کشت این محصول مهم خودداری کردند.

به گفته کشاورزان عمده دلیل از انصراف ادامه کشت کلزا مبارزه با علف های هرز ،پایین بودن قیمت خرید تضمینی و خرید نکردن بموقع و پرداخت نشدن مطالبات است.

مهندس ناظر محصولات کشاورزی مرکز خدمات جهاد کشاورزی شهرستان نکا در منطقه پی رجه در این باره به خبرنگار ما گفت : چندین عامل از جمله انواع بیماری و آفت ، علف هرز و نوع بذر ،شرایط محیطی و آب و هوایی و مقوله بازرگانی و قیمت آن سبب شده است تا سطح کشت دانه روغنی در مناطق خشکه زاری کاهش یابد.

اکبری از علف های هرز پهن برگ شامل شلمبیک ، خردل وحشی ، انواع کنگر وحشی و... و علف های هرز کشیده شامل یولاف وحشی، فالاریس (علف خونی)، چچم، جو خودرو و ... به عنوان علف های هرز هم خانواده دانه روغنی کلزا در خشکه زاری های مناطق کوهستانی مازندران یاد کرد و افزود : مبارزه با این علف های هرز با سموم موجود بسیار مشکل است و عمدتا نیازمند مبارزه غیرشیمایی است که برای کشاورزان مشقت بار است.

وی از وجین مکانیکی یا دستی، تناوب کشت مناسب با محصولات دیگر ، غرقاب نمودن زمین (کاشت شالی در این زمینه) و ... از روش های کنترل غیر شیمیایی (کنترل مکانیکی، زراعی) جهت کاهش تراکم علف های هرز مزارع کلزا یاد کرد.

او ادامه داد : علاوه بر این آفت کرم سرخرطوم و سوسک گرده خوار نیز در این مناطق سبب کاهش عملکرد شدید دانه روغنی کلزا و بی رغبتی کشاورزان به کشت این محصول شده است.

این کارشناس کشاورزی بر لزوم همکاری و حمایت مسوولان از کلزا کاران تاکید کرد و گفت : با توجه به اهمیت امنیت غذایی و راهبردی بودن دانه روغنی ، تعیین قیمت خرید و پرداخت نقدی در بازرگانی این محصول برای کشاورزان بسیار مهم و حیاتی است.

اکبری تصریح کرد: کشاورزان به نسبت مقدار درآمد ، هزینه ها ،سختی ها و خطرات ،نوع کشت را انتخاب می کنند و برای حل مشکلات کشاورزان باید این عوامل را حل و فصل کرد.

* ترغیب کشاورزان با افزایش نرخ خرید تضمینی

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران مهم ترین دلیل کاهش سطح زیر کشت دانه روغنی کلزا را در این استان بی توجهی به تعیین نرخ مناسب و خرید بموقع دانست و رویکرد جدید این سازمان را حمایت جدی از بازرگانی تولید این محصول راهبردی اعلام کرد.

عزیزالله شهیدی فر گفت : بر اساس این رویکرد ، قیمت تضمینی خرید کلزا در سال جاری به دو هزار و 300 تومان افزایش یافت که نسبت به سال گذشته بین 25 تا 30 درصد افزایش دارد.

وی نرخ خرید تضمینی هر کیلوگرم دانه کلزا را در سال گذشته یکهزار و 700 تا یکهزار و 900 تومان ذکر کرد.

شهیدی فر با اشاره به فساد پذیری زودهنگام دانه کلزا ، خرید بموقع محصول از کشاورز را مهم دانست و تاکید کرد : کشاورز قادر به نگهداری این محصول در انبار نیست و به محض برداشت باید آن را تحویل شرکت های خریدار نماید زیرا در غیر این صورت محصولش از بین می رود.

وی همچنین بر پرداخت بموقع و نقدی مطالبات کشاورزان کلزا کار تاکید کرد و افزود : سیاست جدید جهاد کشاورزی رفع تمامی این مشکلات است و با افزایش قیمت خرید تضمینی نخستین گام در این زمینه برداشته شده است.

معاون جهاد کشاورزی مازندران گفت : متاسفانه بی توجهی به تعیین قیمت متناسب با تورم ، خرید نکردن بموقع و همچنین تاخیر شش ماهه در پرداخت مطالبات کشاورزان در سال های گذشته سبب شده است تا سطح زیر کشت کلزا در استان سیر نزولی پیدا کند.

وی سطح زیر کشت کلزا در استان در سال جاری را چهار هزار و 200 هکتار اعلام کرد و افزود : این کم ترین میزان کشت کلزا در مازندران در دو دهه گذشته محسوب می شود.

کاهش سطح زیر کشت کلزا در مازندران در سال زراعی جاری آنقدر شدید بوده است که کمتر مسافر نوروزی موفق به پیدا کردن مزرعه ای با گل های زرد برای عکس انداختن شد ، اما پرسش اصلی این است که آیا در سال زراعی آینده همین مقدار هم باقی خواهد ماند یا کلزا کاری برای همیشه در این استان به خاطره تبدیل خواهد شد؟
اشتراک گذاری
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
بزرگی
|
Iran, Islamic Republic of
|
۱۵:۵۴ - ۱۳۹۴/۰۸/۱۴
باسلام وخسته نباشید بابت مطالب مهم ومفیدی که دراین وبسایت نوشتید. این برای کسانی که در زمینه های کشاورزی فعالیت می کنند مانند دانشجویان خیلی خوب است . برای کاهش این مشکل بوجودامده درزمینه کشت کلزا اگر اطلاعات دیگری هم دارید و یا آدرس سایت دیگری را میدانید بیزحمت معرفی کنید تا شاید قدمی هم از طرف دانشجویان برای رفع مشکلات برداشته شود.
باتشکر
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار